Đây là bài viết số 4/9 của Chuỗi bài kiểm tra kiểm toán CPA: Bài tập về ý kiến kiểm toán
Dạng bài tập về ý kiến kiểm toán thường xuyên xuất hiện trong đề thi CPA. Tuy nhiên, hai năm 2016-2017 không thấy xuất hiện. Nó sẽ bao giờ trở lại trong năm nay?
Có thể bạn quan tâm: Tổng hợp bài tập ôn thi CPA ngành Kiểm toán
1. Các tình huống phổ biến khi Lấy ý kiến kiểm toán
Dạng bài này có thể xuất hiện dưới dạng bài tập độc lập, hoặc dưới dạng ý tưởng của bài tập. Các tình huống phổ biến là:
(1) Khách hàng từ chối cung cấp thông tin
(2) Kiểm toán viên không thể thực hiện kiểm tra một số khoản mục trọng yếu khi kiểm toán báo cáo tài chính
(3) Thông tin trình bày trên BCTC có sự mâu thuẫn nhưng khách hàng không muốn thay đổi
(4) Khi khách hàng không chấp nhận đề xuất/điều chỉnh của KTV
(5) Khách hàng có khả năng phá sản không áp dụng giả định hoạt động liên tục
Và chúng tôi sẽ phải đưa ra các loại ý kiến kiểm toán có thể có. Và ghi nhận xét/bình luận tương ứng nếu có.
2. Kiến thức cần thiết để xử lý Bài tập Ý kiến kiểm toán
Để thực hiện Bài tập lấy ý kiến kiểm toán , trước tiên chúng ta phải hiểu hoàn cảnh đưa ra ý kiến kiểm toán. Bạn có thể xem tóm tắt dưới đây:
| Loại ý kiến kiểm toán | Dùng trong trường hợp nào? |
| (1) Ý kiến được chấp nhận hoàn toàn | Khi kiểm toán viên kết luận rằng báo cáo tài chính được lập, trên các khía cạnh trọng yếu, phù hợp với khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng. |
| (2) Ý kiến không phải là ý kiến được chấp nhận hoàn toàn | |
| (2.1) Ý kiến ngoại lệ | Trong hai trường hợp sau: – Dựa trên các bằng chứng kiểm toán đầy đủ và thích hợp đã thu thập được, kiểm toán viên kết luận rằng các sai sót, xét riêng lẻ hay tổng thể, có liên quan đến quan trọng nhưng không phổ biến đối với báo cáo tài chính; hoặc – KTV không thu thập được đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp làm cơ sở đưa ra ý kiến kiểm toán, nhưng kiểm toán viên kết luận rằng ảnh hưởng có thể có của các sai sót chưa được phát hiện (nếu có) có thể là quan trọng nhưng không phổ biến cho BCTC. |
| (2.2) Ý kiến phản đối | Khi, trên cơ sở bằng chứng kiểm toán đầy đủ và thích hợp đã thu thập được, kiểm toán viên kết luận rằng các sai sót, xét riêng lẻ hay tổng thể, có ảnh hưởng quan trọng và phổ biến cho BCTC. |
| (2.3) Từ chối bình luận | Khi KTV không thu thập được đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp làm cơ sở để đưa ra ý kiến kiểm toán và kiểm toán viên kết luận rằng những ảnh hưởng có thể có của các sai sót chưa được phát hiện (nếu có) có thể là quan trọng và phổ biến cho BCTC. |
Để làm dạng bài tập này, trước tiên chúng ta phải xác định được 2 điểm liên quan trong bài toán:
| (1) Kiểm toán viên có thể thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp để làm cơ sở đưa ra ý kiến kiểm toán không? |
| (2) Vấn đề/sai sót trong tình huống có trọng yếu và lan tỏa đối với báo cáo tài chính không? (Xem xét tác động tích lũy của tất cả các lỗi.) |
Sau đó, tùy theo kết quả thu được để lựa chọn ý kiến kiểm toán phù hợp (có nêu rõ lý do).
Ngoài ra, đề có thể yêu cầu chúng ta viết phần ý kiến/nhận xét kiểm toán. Nhưng đây là làm theo mẫu chuẩn đã quy định trong tiêu chuẩn. Vì vậy tốt nhất chúng ta nên học thuộc các mẫu trình bày của 4 loại ý kiến kiểm toán trên. Đây không phải là điều bạn có thể làm một mình.
4. Ví dụ Bài tập Ý kiến kiểm toán
Chủ đề: Đề thi CPA Kiểm toán – 2015 – Câu chẵn – Câu 3d
Câu trả lời gợi ý:
Theo dữ liệu chủ đề:
- Kiểm toán viên đã phát hiện giá trị cuối kỳ của HTK trên BCTC cao hơn đáng kể so với kết quả kiểm kê
- Kiểm toán viên đề nghị điều chỉnh số liệu trên báo cáo tài chính nhưng khách hàng không đồng ý điều chỉnh
Như vậy, chúng ta có thể xác định được 2 điểm:
- KTV thu thập có đủ bằng chứng thích hợp để làm cơ sở đưa ra ý kiến
- Lỗi xảy ra là quan trọng nhưng không phổ biến cho BCTC. Do sai sót đáng kể nên chỉ ảnh hưởng đến 2 mặt hàng là HTK và GVHB. (Giả sử không có sai sót nào khác chưa được điều chỉnh).
Như vậy, theo quy định của Chuẩn mực kiểm toán số 705, kiểm toán viên sẽ đưa ra ý kiến ngoại trừ đối với báo cáo tài chính của khách hàng.
Chủ đề này không yêu cầu một đoạn ý kiến. Nếu vậy, nó có thể được viết như sau:
| CŨ cơ sở đưa ra ý kiến kiểm toán ngoại trừ |
| Công ty chưa điều chỉnh số dư hàng tồn kho theo kết quả kiểm kê cuối kỳ dẫn đến chỉ tiêu “Hàng tồn kho” (Mã số 140) trên Bảng cân đối kế toán được phản ánh là …đồng thay vì được phản ánh. thực tế là…đồng. Việc ghi nhận như vậy là không phù hợp với chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán Việt Nam (doanh nghiệp). Tài liệu tại Công ty cho thấy, nếu phản ánh theo kết quả kiểm kê thì khoản mục “Hàng tồn kho” trên Bảng cân đối kế toán sẽ bị giảm … đồng. Đồng thời, trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, chỉ tiêu “Giá vốn hàng bán” tăng thêm … đồng, chỉ tiêu “Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp” và “Lợi nhuận sau thuế” giảm đi. tương ứng… đồng. |
| Ý kiến kiểm toán đặc biệt |
| Theo ý kiến của chúng tôi, ngoại trừ ảnh hưởng của vấn đề được mô tả trong đoạn “Cơ sở của ý kiến kiểm toán”, báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý, trên các khía cạnh trọng yếu, kết quả hoạt động tài chính của Công ty X tại ngày 31 tháng 12, như cũng như kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình lưu chuyển tiền tệ cho năm tài chính kết thúc cùng ngày, phù hợp với chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán (doanh nghiệp) Việt Nam và các quy định pháp lý có liên quan đến việc lập và trình bày báo cáo tài chính. |
