Tech12 xin trân trọng gửi đến các em Chuyên đề Vật lý 9: Từ trường – Lực từ. Giáo án cung cấp cho các bạn kiến ​​thức tổng quan, phương pháp giải và các dạng bài tập liên quan. Hi vọng nội dung bài học sẽ giúp các bạn hoàn thiện và nâng cao kiến ​​thức để đạt được mục tiêu của mình.

A. KIỂM TRA KIẾN THỨC VÀ GIẢI BÀI TẬP

I. Tổng kết kiến ​​thức

1. Từ trường

Định nghĩa:

Môi trường vật chất đặc biệt tồn tại trong không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lên nam châm hoặc các dòng điện khác đặt trong nó gọi là từ trường.

Bạn đang xem: Lực từ là gì lớp 9

Cách nhận biết từ trường: Người ta thường dùng kim châm (đầu dò nam châm) để phát hiện từ trường.

2. Đường sức từ (đường cảm ứng từ)

Định nghĩa:

Đường sức từ là những đường cong trong một từ trường có tiếp tuyến với nó tại mỗi điểm trùng với trục của kim nam châm đặt tại điểm đó.

– Nơi nào có dòng điện chạy nhanh thì từ trường mạnh hơn, nơi có nhánh thưa thì từ trường yếu hơn.

Hai đầu cuộn dây có từ trường xuyên qua nó cũng là hai cực từ Bắc và Nam

3. Phổ từ

Từ phổ là hình ảnh cụ thể của các đường sức từ. Quang phổ từ tính có thể thu được bằng cách tán xạ và gõ nhẹ các mạt sắt lên một miếng bìa cứng đặt trong từ trường.

a) Từ trường của dây dẫn có dòng điện

Trong lòng cuộn dây có các đường sức là các đường sức song song và cách đều nhau

Chiều đường sức từ – Quy tắc bàn tay phải

Nắm bàn tay phải, sau đó đặt bốn ngón tay chỉ chiều dòng điện chạy qua các vòng dây, ngón cái chỉ chiều đường sức từ bên trong cuộn dây.

b, Từ trường của ống dây đi qua dây dẫn thẳng

Đường sức của dòng điện thẳng là những đường tròn đồng tâm, nằm trong mặt phẳng vuông góc với dòng điện và có tâm tại giao điểm giữa mặt phẳng và dòng điện.

Quy tắc nắm tay phải:

Tay phải nắm chặt dây dẫn, ngón cái chỉ chiều dòng điện, các ngón còn lại chỉ chiều đường sức từ

4. Lực điện từ

Định nghĩa:

Từ trường tác dụng lực lên dây dẫn có dòng điện đặt trong từ trường. Lực đó gọi là lực điện từ.

Chiều của lực điện từ

Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy trong dây dẫn, chiều của các đường sức từ và được xác định theo quy tắc bàn tay trái.

quy tắc bàn tay trái

Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón giữa là chiều dòng điện, ngón cái đưa ra ngoài 900 chỉ chiều của lực điện từ.

II. phương pháp giải

Áp dụng quy tắc bàn tay phải và quy tắc bàn tay trái

1. Cách xác định hướng của kim nam châm thử

Xác định chiều dòng điện trong cuộn dây.

– Áp dụng quy tắc bàn tay phải để xác định chiều của các đường sức từ.

– Suy ra hướng của kim nam châm thử.

2. Xác định tương tác giữa hai dây dẫn mang dòng điện

– Áp dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ khi biết chiều dòng điện.

– Xác định các cực của cuộn dây mà từ đó phải suy ra lực tương tác giữa chúng.

3. Xác định chiều quay của khung dây hoặc chiều dòng điện chạy trong khung

Áp dụng quy tắc bàn tay trái cho:

– Xác định được chiều của lực từ khi biết chiều dòng điện và chiều của các đường sức từ. Từ đó, suy ra hướng quay của wireframe.

– Xác định chiều của lực từ tác dụng lên khung dây khi biết chiều quay của nó.

– Xác định được chiều dòng điện trong khung khi biết chiều của lực từ và chiều của các đường sức từ.

Từ đó suy ra hướng của dòng điện trong khung dây.

Bài 1: Trong giờ học thực hành về từ trường, các bạn học sinh lớp 9A đã tiến hành thí nghiệm được mô tả như hình bên. Khi đóng khóa K thì kim từ sẽ như thế nào?

Bài 2: Trong giờ học vật lý, Mr. Làm thí nghiệm xác định cực của kim nam châm. Thí nghiệm được mô tả như trong hình. Khi Mr. Khi công tắc K đóng, cực X của kim nam châm bị điểm B của dây dẫn hút. Hai cực X và Y là gì? Tại sao?

Bài 3: Hình dưới đây mô tả cấu tạo của dụng cụ phát hiện dòng điện (một loại điện kế). Dụng cụ này gồm một ống dây dẫn B, trong lòng B có một thanh nam châm A nằm phẳng, vuông góc với trục của ống dây và có thể quay quanh một trục OO” đặt ở giữa thanh, vuông góc với mặt phẳng của trang.

a, Nếu dòng điện qua kênh B có chiều như hình vẽ thì kim chỉ quay sang phải hay sang trái?

b, Hai chân của điện kế này có nên đánh dấu dương, âm hay không?

Bài 4: Hai dây dẫn đặt song song với nhau có dòng điện chạy qua chúng cùng chiều. Dùng quy tắc bàn tay trái xét xem chúng hút hay đẩy nhau?

Bài 5: Một dây dẫn nằm ngang giữa hai cực Bắc và Nam của một nam châm. Khi dòng điện chạy qua dây dẫn có chiều như hình vẽ, hãy xác định lực điện từ tác dụng lên dây dẫn.

Bài 6: Hai dây dẫn mang dòng điện được treo đồng trục và gần nhau như hình dưới đây:

a, Nếu dòng điện chạy qua cuộn dây có chiều như hình vẽ thì hai dây dẫn hút hay đẩy nhau?

b, Nếu thay đổi cường độ dòng điện của một trong các ống dẫn thì giữa chúng sẽ có tác dụng gì?

Bài 7: Đặt khung dây vào giữa hai cực từ sao cho mặt phẳng của khung vuông góc với đường sức từ (hình vẽ). Sau đó An nối khung dây với nguồn điện và dòng điện chạy qua khung dây có chiều như hình vẽ. Tại vị trí này của khung dây, khung dây sẽ xoay chứ? Tại sao?

Bài 8: Hình dưới đây cắt khung gồm các dây dẫn mang dòng điện đặt trong từ trường.

Ban đầu hai cạnh của khung dây có vị trí số 1. Do chịu tác dụng của lực điện từ nên khung dây lần lượt đi qua các vị trí 2, 3, 4, 5, 6.

Xem thêm: Bài Tập Hình Học Nâng Cao Lớp 7 Có Lời Giải, Bài Tập Hình Học 7 Cơ Bản Và Nâng Cao

a, Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên khung tại các vị trí xác định trên.

b, Tại vị trí thứ 6 lực điện từ có tác dụng làm khung? Nếu do quán tính mà khung quay thêm một đoạn nữa thì tại vị trí mới lực điện từ sẽ tác dụng như thế nào để khung quay?

c, Giả sử khi qua vị trí thứ 6, ta đổi chiều dòng điện trong khung thì hiện tượng gì sẽ xảy ra?