Vận dụng Định lý Viet để nghiệm phương trình bậc hai là kỹ năng cần có của học sinh lớp 101. Trong nhiều trường hợp, ngay cả với những hệ số chứa căn hay tham số, nếu biết cách làm toán, học sinh sẽ nhanh chóng tìm ra lời giải mà không cần viết nháp hay sử dụng một máy tính. Tuy nhiên, trong SGK Đại số 10, phần này chỉ được giới thiệu sơ lược và không có nhiều bài tập về tính nhẩm. Đây là lý do bài viết này ra đời.
Bạn đang xem: Giải phương trình bậc hai
Loại phổ biến
1. Cơ sở tính nhẩm
Cơ sở tính toán chính xuất phát từ định lý Viet nổi tiếng sau: 2
tuyên bố của Việt
Tuyên bố có hai phần, tiến và lùi:
* Khi so sánh

có hai giải pháp

sau đó

* Ngược lại, nếu hai số và tổng

và tích lũy

thì và là nghiệm của phương trình

2. Các dạng tính nhẩm thường gặp
Từ phép nghịch đảo, dễ dàng suy ra các kết quả sau.
Loại 1: a = 1, b = tổng, c = tích
* Nếu phương trình có dạng

thì phương trình có hai nhiệm vụ và .
* Nếu phương trình có dạng

thì phương trình có hai nghiệm

Và


Nếu a bằng 1, -b là tổng của hai số và c là tích của hai số đó thì phương trình bậc hai nhận hai số đó làm nghiệm.
Nói ngắn gọn:


Như vậy, với dạng này bạn phải thực hiện 2 thao tác tính nhẩm: “Phân tích thành tích hệ số và tổng”. Trong hai phép tính đó, trước tiên bạn phải tính các hệ số rồi cộng chúng lại để tìm hai số thỏa mãn tích bằng và tổng.
Khi bạn tiếp tục, hãy nhẩm lại những điều sau:
Tích của hai nghiệm bằng , nhưng tổng bằng
ví dụ so sánh
*

Tính nhẩm: “Tích của hai nghiệm là 6, nhưng tổng là 5”. Hai số đó là: 2 và 3 vì 6 = 2.3 và 5 = 2 + 3. Vậy phương trình có hai nghiệm

*

Tính nhẩm: “Tích của hai nghiệm là 10, nhưng tổng là 7”. Hai số đó là: 2 và 5 vì 10 = 2,5 và 7 = 2 + 5. Vậy phương trình có hai nghiệm

Loại 2: a + b + c = 0 và a – b + c = 0
* Nếu thay đổi

trong (1), bạn sẽ có một trường hợp thử nghiệm đã biết

với

.
* Nếu thay đổi

trong (1), bạn sẽ có một trường hợp thử nghiệm

với

.
Xem thêm: Cây Nhãn Tổ Hưng Yên, Cây Nhãn Cổ Hưng Yên
Vì kiểu này các bạn đã quá quen thuộc nên bài viết không xét các ví dụ cho trường hợp này mà tập trung vào kiểu 1 và kiểu 3.
Dạng 3: Hai nghiệm là nghịch đảo của nhau
BẰNG

Và

thì phương trình (1) có dạng

thì phương trình có hai nghiệm nghịch đảo nhau

. Đây cũng là trường hợp thường gặp khi giải toán. ví dụ so sánh
*

có hai giải pháp

*

có hai giải pháp

Loại 4: Các trường hợp khác
Để so sánh với các hệ số

nhưng không phải loại 2, loại 3, bạn phải chia sẻ cả hai bên

, giảm về loại 1 để tính toán chính. Và nếu bạn vẫn không thể làm điều đó, bạn biết phải làm gì